Ánh sáng mặt trời ảnh hưởng đến làn da ra sao?

Cơ thể chúng ta được tạo ra để tận dụng tốt ánh nắng mặt trời. Hấp thụ ánh nắng mặt trời giúp chúng ta có thể tỉnh táo vào ban ngày và ngủ ngon vào ban đêm. Việc tiếp xúc quá ít ánh nắng mặt trời, đặc biệt là vào những tháng mùa đông, có thể khiến một số người dễ mắc phải một dạng trầm cảm được gọi là rối loạn cảm xúc theo mùa. Ánh nắng mặt trời cũng giúp da chúng ta tạo ra vitamin D, cần thiết cho chức năng và sức khỏe bình thường của xương. Tuy nhiên, ánh nắng mặt trời cũng có thể gây hại.

Ánh sáng mặt trời đi đến Trái đất dưới dạng hỗn hợp của cả tia nhìn thấy được và tia không nhìn thấy được, hay còn gọi là sóng. Sóng dài, như sóng vô tuyến, vô hại với con người. Nhưng sóng ngắn hơn, như tia cực tím (UV), có thể gây ra vấn đề. Tia UV dài nhất trong số các tia này đến được bề mặt Trái đất chính là tia UVA. Tia ngắn hơn được gọi là tia UVB.

Tiếp xúc quá nhiều với tia UVB có thể dẫn đến cháy nắng. Tia UVA có thể đi sâu vào da hơn tia UVB, nhưng cả hai đều có thể ảnh hưởng đến sức khỏe làn da của bạn. Khi tia UV xâm nhập vào tế bào da, chúng làm đảo lộn các quá trình tinh tế ảnh hưởng đến sự phát triển và vẻ ngoài của da.

Theo thời gian, việc tiếp xúc với các tia này có thể khiến da kém đàn hồi hơn. Da thậm chí có thể trở nên dày và dai, nhăn nheo hoặc mỏng như giấy lụa. Tiến sĩ Barnett S. Kramer, chuyên gia phòng ngừa ung thư tại NIH, cho biết: "Bạn càng tiếp xúc nhiều với ánh nắng mặt trời, da bạn càng lão hóa sớm".

Da của bạn có cách để ngăn ngừa hoặc phục hồi những tổn thương như vậy. Lớp da ngoài cùng liên tục bong ra các tế bào da chết và thay thế chúng. Bạn có thể đã nhận thấy loại phục hồi da này nếu bạn đã từng bị cháy nắng nặng. Da của bạn có thể bong tróc, nhưng sẽ trở lại bình tường sau 1 hoặc 2 tuần.

Tiến sĩ Stephen I. Katz, giám đốc Viện Quốc gia về Viêm khớp, Cơ xương và Bệnh ngoài da của NIH, cho biết: "Khi bạn tiếp xúc với bức xạ cực tím, sẽ có một quá trình sửa chữa liên tục diễn ra trong từng tế bào tiếp xúc của bạn". Tuy nhiên, tổn thương lâu dài đối với làn da của bạn vẫn có thể tiếp diễn.

Đặc biệt là khi bạn già đi, da sẽ khó tự phục hồi hơn. Theo thời gian, tia UV có thể gây hại cho da và mô liên kết bên dưới. Kết quả là da bạn có thể xuất hiện nhiều nếp nhăn và đường nhăn hơn.

Tiếp xúc quá nhiều với ánh nắng mặt trời cũng có thể làm tăng nguy cơ ung thư da, loại ung thư phổ biến nhất ở Hoa Kỳ. Khi tia UV đi vào tế bào da, nó có thể gây hại cho vật liệu di truyền (gọi là DNA) bên trong.

Tổn thương DNA có thể gây ra những thay đổi ở tế bào khiến chúng phát triển và phân chia nhanh chóng. Sự phát triển này có thể dẫn đến các khối tế bào thừa được gọi là khối u hoặc tổn thương. Chúng có thể là ung thư (ác tính) hoặc vô hại (lành tính).

Ung thư da có thể xuất hiện đầu tiên dưới dạng một đốm nhỏ trên da. Một số loại ung thư lan sâu vào mô xung quanh. Chúng cũng có thể lan từ da đến các cơ quan khác của cơ thể.

Mỗi năm, hơn 2 triệu người được điều trị 2 loại ung thư da: Ung thư biểu mô tế bào đáy và ung thư biểu mô tế bào vảy. Những loại ung thư này xuất hiện ở cả người già và người trẻ, và hiếm khi đe dọa đến tính mạng.

U hắc tố là loại ung thư da ít phổ biến hơn nhưng nghiêm trọng hơn, được chẩn đoán ở hơn 68.000 người Mỹ mỗi năm. 48.000 người khác được chẩn đoán mắc bệnh ở giai đoạn đầu chỉ liên quan đến lớp da trên cùng. U hắc tố phát sinh từ các tế bào cung cấp sắc tố (màu sắc) cho da.

Nguy cơ mắc bệnh ung thư hắc tố của bạn cao hơn nếu các thành viên trong gia đình bạn đã từng mắc ung thư da, hoặc nếu bạn đã từng mắc bệnh ung thư hắc tố hoặc các loại ung thư da khác. Một yếu tố nguy cơ chính của bệnh ung thư hắc tố là có nhiều nốt ruồi hoặc có nốt ruồi phẳng lớn với hình dạng không đều. Cháy nắng, đặc biệt là khi còn nhỏ tuổi, cũng có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh ung thư hắc tố của bạn.

Kramer cho biết: "Nếu bạn đã từng bị ung thư da trong quá khứ, thì bạn có nguy cơ mắc thêm một loại ung thư da khác đặc biệt cao". "Về lâu dài, tỷ lệ phát triển các tổn thương mới sẽ rất cao".

“Một trong những yếu tố chính ảnh hưởng đến sức khỏe làn da là di truyền, yếu tố quyết định hàm lượng sắc tố trong da của bạn. Điều này ảnh hưởng đến mức độ bảo vệ bạn khỏi ánh sáng mặt trời tự nhiên”, Katz giải thích. Mặc dù những người có làn da sẫm màu có nguy cơ mắc bệnh và tổn thương liên quan đến ánh nắng mặt trời thấp hơn, nhưng những người thuộc mọi chủng tộc và màu da vẫn có thể bị ung thư da.

Cách tốt nhất để bảo vệ sức khỏe làn da và ngăn ngừa ung thư da là hạn chế tiếp xúc với ánh nắng mặt trời. Tránh tiếp xúc lâu với ánh nắng mặt trời và chọn nơi râm mát thay vì tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mặt trời. Mặc quần áo bảo hộ và kính râm, và sử dụng kem chống nắng từ 10h sáng - 4h chiều. Kem chống nắng đặc biệt quan trọng vào thời điểm đó, khi tia nắng mặt trời mạnh nhất.

Ngoài ra, Kramer cho biết: “Thời điểm thực sự bắt đầu thói quen bảo vệ da khỏi ánh nắng mặt trời không phải là khi bạn trưởng thành, mà là khi bạn còn là thiếu niên”.

Cả nhà nên nhớ, hiệu quả của kem chống nắng bị ảnh hưởng bởi một số yếu tố. Các thành phần hoạt tính của kem chống nắng có thể bị phân hủy theo thời gian, vì vậy hãy nhớ kiểm tra ngày hết hạn trên hộp đựng. Lượng kem chống nắng bạn sử dụng và tần suất sử dụng ảnh hưởng đến khả năng bảo vệ da khỏi ánh nắng mặt trời của bạn. Mồ hôi và thời gian ở trong nước cũng có thể làm giảm hiệu quả của kem chống nắng.

Một số người xem mặt trời là nguồn cung cấp vitamin D, nhưng chỉ cần một thời gian ngắn dưới ánh nắng mặt trời là đủ. Katz cho biết: "Bạn cần tiếp xúc rất ít - khoảng 10 đến 15 phút mỗi ngày ở mu bàn tay, cánh tay và mặt - để có đủ lượng vitamin D cần thiết".

Một số yếu tố như ngày nhiều mây hoặc da sẫm màu có thể làm giảm lượng vitamin D mà da bạn tạo ra. Nhưng bạn cũng có thể nhận được vitamin D từ thực phẩm hoặc thực phẩm bổ sung. Hãy tham khảo ý kiến bác sĩ chăm sóc sức khỏe của bạn về việc bạn có nên dùng thực phẩm bổ sung vitamin D hay không.

Hãy hạn chế thời gian dưới ánh nắng mặt trời để bảo vệ làn da của bạn khỏi nếp nhăn sớm, tổn thương và bệnh tật. Và nếu bạn phát hiện ra một vết đáng ngờ trên da, Kramer khuyên, hãy đi kiểm tra da nhé.